Η Μήλος

Η Μήλος βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο των Κυκλάδων και αποτελεί το πέμπτο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 5,129 κατοίκων, πρωτεύουσα είναι η Πλάκα και ψηλότερο σημείο ο Προφήτης Ηλείας με υψόμετρο 751 μέτρων.

Κύριο λιμάνι είναι ο Αδάμας ενώ υπάρχει ένα μικρότερο στα Πολλώνια, που εξυπηρετεί κυρίως την συγκοινωνία με την Κίμωλο. Το νησί αποτελεί έναν από τους πιο πολυποίκιλους προορισμούς, μιας και πέρα από λόγους αναψυχής, παρουσιάζει ενδιαφέρον ιστορικό, γεωλογικό και οικολογικό. Πάμε λοιπόν να την εξερευνήσουμε. Ιστορία Λόγω των πλούσιων κοιτασμάτων στο υπέδαφος της, κυρίως οψιδιανού, ένα υαλώδες πέτρωμα το οποίο χρησιμοποιούνταν ευρέως πριν 15 χιλιάδες χρόνια για την κατασκευή όπλων και εργαλείων, καθώς και της θέσης της ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη, το νησί υπήρξε σημαντικό κέντρο του πρώιμου Αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού. Παρόλα αυτά, η εξόρυξη του οψιδιανού δεν οδήγησε σε μόνιμη κατοίκηση ούτε σε μόνιμες εγκαταστάσεις.

Αντιθέτως, όσοι αναζητούσαν το ορυκτό, κατέφθαναν με βάρκες, έκοβαν το υλικό από τα λατομεία και αποχωρούσαν. Το νησί έχασε την επίδραση που είχε όταν ο χαλκός έγινε το κύριο υλικό κατασκευής όπλων. Εκείνη την περίοδο, στις αρχές δηλαδή της εποχής του Χαλκού (2000-1000 π.Χ.) δημιουργήθηκε ο πρώτος οικισμός στο νησί στην Φυλακωπή, στην βορειοανατολική ακτή, με τους πρώτους κατοίκους να είναι Φοίνικες ή Κάρες που ασχολούνταν με την αλιεία τόνου. Από ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή, προέκυψαν ευρήματα που συνιστούν πως το νησί βρισκόταν υπό μινωική κυριαρχία στα μέσα της εποχής του Χαλκού, όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος των Κυκλάδων. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας όμως, περιόρισε την κυριαρχία τους με τους Μυκήνες να τους διαδέχονται. Στην Φυλακωπή έχουν βρεθεί ευρήματα που αποδεικνύουν το γεγονός, κυρίως δείγματα κεραμικής τέχνης, όπως η διάσημη «Κυρά της Φυλακωπής». Από το 1200 π.Χ. με τον Μινωικό και Μυκηναϊκό πολιτισμό να έχουν ατονήσει, ο οικισμός αρχίζει να εγκαταλείπεται και η δραστηριότητα του νησιού μεταφέρεται στην αρχαία πόλη Κλήμα. Την περίοδο εκείνη το νησί κατοικείται πλέον από Δωριείς προερχόμενους από την Σπάρτη.

Το 480 π.Χ. οι κάτοικοι του νησιού έλαβαν μέρος στην ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τη δεύτερη φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 ως 404 π.Χ) η Μήλος δέχθηκε δύο φορές επίθεση από τους Αθηναίους, λόγω της άρνησής της να προσχωρήσει στην Αθηναϊκή Συμμαχία και να πληρώσει φόρους. Η πρώτη έλαβε χώρα το 426 π.Χ, αλλά οι αθηναϊκές δυνάμεις εγκατέλειψαν γρήγορα την εισβολή λόγω των ανοιχτών μετώπων με την Σπάρτη. Η δεύτερη εκστρατεία διεξήχθη το 416 π.Χ., πέντε χρόνια μετά την υπογραφή ειρήνης μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. 3000 Αθηναίοι στρατιώτες πολιόρκησαν την πόλη, μετά την άρνηση των Μηλιών να δεχθούν το τελεσίγραφο τους. Οι Αθηναίοι τελικώς επικράτησαν, εκτέλεσαν όλους του ενήλικες άνδρες νησιού που βρήκαν, πούλησαν ως σκλάβους τους υπόλοιπους κατοίκους και εγκατέστησαν 500 δικούς τους έποικους. Το 405 π.Χ., μετά την ήττα των Αθηναίων, ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος έδιωξε τους έποικους και επανεγκατέστησε τους διασωθέντες της επιδρομής.

Στη συνέχεια, και όπως και στα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, η Μήλος βρέθηκε διαδοχικά υπό την κυριαρχία Μακεδόνων, Ρωμαίων και Βυζαντινών. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (1204-1566) το νησί αποτελούσε μέρος του Δουκάτου της Νάξου με εξαίρεση τα χρόνια 1341 ως 1383 όταν αποτελούσε μέρος της επαρχίας του Μάρκου Σανούδου. Το 1566 πέρασε από τα χέρια των Ενετών στους Οθωμανούς Τούρκους ενώ καθ’όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελούσε ορμητήριο πειρατών. Το 1830, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, περιλήφθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το νησί βρισκόταν υπό Γερμανική κατοχή, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Κυκλάδες που τελούσαν υπό Ιταλική. Τέλος, για κάποιο διάστημα, κατά τον 20ο αιώνα, αποτελούσε τόπο εξορίας αριστερών. Γεωλογία Η Μήλος είναι ένα ηφαιστειογενές νησί, γεγονός που έχει συμβάλλει στην ποικιλομορφία των πετρωμάτων της, τα οποία αποτελούν αντικείμενο μελέτης επιστημόνων από όλο τον κόσμο.

Εκτός από τον οψιδιανό που προαναφέραμε, από τα ορυχεία της Μήλου εξορυσσόταν καολίνη και ποζολάνη από τους ιστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα, βαρυτίνη και θείο μέχρι τα μέσα το 20ου αιώνα, μαγγάνιο και γύψος. Στο νησί υφίστανται δύο μεγάλα σβησμένα ηφαίστεια. Το πρώτο βρίσκεται στην Φυριπλάκα, στο νότιο τμήμα του νησιού, όπου διατηρείται άριστα ένας εντυπωσιακός κρατήρας διαμέτρου 1700 μέτρων και ύψους 220. Το δεύτερο βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα του νησιού στην περιοχή Τράχηλα, αλλά διατηρείται μόνο ένα μικρό τμήμα. Λόγω της πρότερης ηφαιστειακής δραστηριότητας του νησιού, εμφανίζονται αρκετά γεωθερμικά φαινόμενα, όπως θερμές πηγές, ιαματικά νερά και ηφαιστειακές ατμίδες (geyser) Επιπλέον, στο νησιωτικό σύμπλεγμα Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου έχει εντοπιστεί το πρώτο γεωθερμικό πεδίο υψηλής θερμοκρασίας στη χώρα.

Μάλιστα κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 80 λειτούργησε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία όμως έκλεισε το 1989 μετά από έντονες αντιδράσεις των κατοίκων λόγω της έντονης οσμής υδρόθειου. Οικολογία Η χερσαία και παράκτια ζώνη του δυτικού τμήματος της Μήλου ανήκει στο δίκτυο περιοχών NATURA 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, στο δίκτυο είναι ενταγμένες η Αντίμηλος και η θαλάσσια παράκτια ζώνη του δυτικού τμήματος του νησιού, ο Προφήτης Ηλίας και η νήσος Πολύαιγος. Ένα από τα πιο σημαντικά είδη που προστατεύεται στην περιοχή, καθώς και στην κοντινή Κίμωλο είναι η μεσογειακή φώκια (Μονάχους-μονάχους), η οποία βρίσκει καταφύγιο και χώρους αναπαραγωγής στις παραθαλάσσιες σπηλιές της περιοχής. Εξίσου σημαντική είναι και η παρουσία ενός από τα πιο σπάνια είδη στον πλανήτη, της κόκκινης οχιάς Vipera Lebetina ή Μicrovipera Schweizeri ενώ στην Αντίμηλο συναντάται ένα δυσεύρετο είδος αγριοκάτσικου. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και η Αχιβαδόλιμνη, ο μεγαλύτερος φυσικός υγρότοπος των Κυκλάδων, η οποία κάποτε ήταν γεμάτη με αχιβάδες.

Πλέον, αποτελεί κύριο σταθμό μεταναστευτικών πτηνών, όπως το σπάνιο μεταναστευτικό γεράκι μαυροπετρίτης, καθώς και άλλων ειδών, όπως η Λιμόζα, το Μουστακογλάρονο, ο Συκοφάγος, ο Ψαραετός και άλλα. Τέλος, υφίστανται πολλά είδη σπάνιας χλωρίδας, όπως τα αιωνόβια δέντρα του δάσους οριζοντιόκλαδων κυπαρισσιών καθώς και διάφορα βότανα και αγριολούλουδα. Οι περιοχές αυτές είναι αρκετά δυσπρόσιτες, όμως αναμφίβολα αποζημιώνουν τον επισκέπτη με την ομορφιά τους και τα μοναδικά θεάματα που προσφέρουν.

Αξιοθέατα

Δυστυχώς για την Μήλο και για την χώρα μας γενικά, το κατά τεκμήριο πιο σημαντικό εύρημα που βρέθηκε ποτέ στο νησί, το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου βρίσκεται στο Λούβρο από το 1820, αν και στο αρχαιολογικό μουσείο του νησιού μπορεί κάποιος να θαυμάσει ένα πιστό αντίγραφο. Την ίδια τύχη είχε και το άγαλμα του Ασκληπιού, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ένας αρχαϊκός Απόλλωνας που επίσης βρέθηκε στο νησί εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Τα αγάλματα αυτά βρέθηκαν στην αρχαία πόλη της Μήλου, όπου βρίσκονται και τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα, αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Το πρώτο είναι το Αρχαίο Θέατρο, το οποίο είναι χτισμένο πάνω από το λιμάνι, κοντά στο χωρίο της Τρυπητής, πέντε χιλιόμετρα από τον Αδάμα και δύο από την Πλάκα. Το θέατρο χτίστηκε από Ρωμαίους στα Ελληνιστικά χρόνια, αν και το μεγαλύτερο μέρος του έχει καταστραφεί. Πλέον όμως έχει ξεκινήσει πρόγραμμα αποκατάστασης και συντήρησης, το οποίο επιτρέπει σε 700 θεατές να παρακολουθήσουν διάφορα πολιτιστικά δρώμενα που διοργανώνονται στο χώρο του.

Στην ίδια περιοχή βρίσκονται και οι διάσημες κατακόμβες της Μήλου, οι οποίες ανακαλύφθηκαν το 1844 και υπολογίζεται πως χτίστηκαν γύρω στα τέλη του 1ου αιώνα. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα δείγματα χριστιανικού νεκροταφείου, με τους χριστιανούς να τις χτίζουν για λόγους ασφαλείας από τους Ρωμαίους. Συνολικά υπάρχουν τρεις κατακόμβες, οι οποίες είναι λαβυρινθώδεις, με τους διαδρόμους να μικραίνουν σε ύψος όσο πλησιάζουν το θάλαμο ταφής.

Ο κάθε διάδρομος έχει μήκος 200 μέτρα και υφίστανται 5 ως 7 λαξευμένοι τάφοι σε κάθε πλευρά. Πόλο έλξης αποτελούν επίσης και οι ατμίδες καθώς και οι ιαματικές πηγές που προαναφέραμε. Γενικότερα στο νησί υπάρχουν αρκετές θερμές πηγές, κάποιες εκ των οποίων έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Από αυτές που έχουν αξιοποιηθεί υπάρχει μία μέσα σε ένα σπήλαιο στον Αδάμαντα, στις Αλυκές, στα Μαντράκια, στα Τρία Πηγάδια και αλλού.

Όλες αυτές οι πηγές θεωρούνται κατάλληλες για ρευματοειδείς αρθρίτιδες, παθήσεις των περιφερειακών νεύρων, γυναικολογικές, δερματικές και άλλες. Πολύ όμορφα επίσης είναι και τα χωριά του νησιού. Το Κλίμα είναι το πιο γραφικό από τα ψαροχώρια, με τα «σύρματα», τις κατοικίες των ψαράδων που είναι λαξεμένες στο βράχο και διαθέτουν έντονα χρωματιστές ξύλινες πόρτες να εντυπωσιάζουν. Αξίζει επίσης να δει κάποιος και το ηλιοβασίλεμα από την περιοχή.

Η Πλάκα είναι η πρωτεύουσα του νησιού και διατηρεί την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική με τα λευκά σπίτια, τις χρωματιστές πόρτες και παράθυρα, τα μπαλκόνια γεμάτα λουλούδια και τα στενά σοκάκια. Το χωριό προσφέρει επίσης πανέμορφη θέα στον κόλπο της Μήλου ενώ στα αξιοθέατά της συμπεριλαμβάνονται κάποιες παλιές εκκλησίες και δύο μουσεία, ένα λαογραφικό και ένα αρχαιολογικό.

Εξίσου όμορφα είναι και τα Πολλώνια, με τα λευκά σπιτάκια κατά μήκους της ακτής. Παραλίες Η Μήλος διαθέτει πραγματικά πολλές παραλίες, πάνω από 90, οι οποίες μάλιστα διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του εδάφους της. Πολλές είναι προσβάσιμες από την στεριά αλλά υπάρχουν και αρκετές που είναι προσιτές μόνο από την θάλασσα. Η πιο εντυπωσιακή, κατά πάσα πιθανότητα, είναι το Σαρακήνικο, στα βορειοανατολικά.

Ολόκληρη η παραλία αποτελείται από ηφαιστειογενείς βράχους ενώ δεν υπάρχει καθόλου βλάστηση, με αποτέλεσμα ένα φωτεινό, κάτασπρο τοπίο. Εντυπωσιακή αν και κάπως δύσβατη είναι και αυτή στο Τσιγκράδο, στα νότια του νησιού, με τους βραχώδεις γκρεμούς να δίνουν μια εντυπωσιακή εικόνα. Άλλες αξιοσημείωτες παραλίες βρίσκονται στην Φυριπλάκα, στο Παλαιοχώρι και στην Αγία Κυριακή, ενώ από αυτές που μπορείτε να πλησιάσετε μόνο με καραβάκι, η πιο εντυπωσιακή είναι το Κλέφτικο, το οποίο είναι γεμάτο μικρούς κολπίσκους που χρησιμοποίησαν οι πειρατές για να κρύβουν τα πλοία τους Τέλος να σημειώσουμε πως το τρίγωνο που σχηματίζουν τα νησιά Μήλος, Κίμωλος και Πολύαιγος, προσφέρει πολλές ευκαιρίες για καταδύσεις, με τα ναυάγια και τους κοραλλιογενείς υφάλους να αποτελούν πόλο έλξης ενώ ο επισκέπτης μπορεί να δοκιμάσει και θαλάσσια σπορ όπως kitesurfing και windsurfing. Καταλύματα, εστιατόρια, καφέ-μπαρ Από τις καλύτερες επιλογές διαμονής αποτελεί το Santa Maria στον Αδάμα, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στην παραλία και διαθέτει επίσης πισίνα, τζακούζι και μια σειρά από άλλες παροχές. Από κει και πέρα, για αυτούς που προτιμούν τις πολυτελείς σουίτες υπάρχει ο Καπετάν Τάσος στα Πολλώνια, όπου βρίσκονται και τα περισσότερα καταλύματα του νησιού.

Κοντά στην παραλία Σαρακήνικο βρίσκεται το Sarakiniko View, ένα συγκρότημα που συνδυάζει το παραδοσιακό με το μοντέρνο. Γενικότερα στο νησί μπορεί να βρει κάποιος χώρους διαμονής για όλα τα γούστα και τα βαλάντια. Από εστιατόρια τώρα, τα οποία προσφέρουν πάντα φρέσκο ψάρι και εκλεκτούς μεζέδες, εξαιρετική επιλογή αποτελεί το Apanemia στα Πολλώνια, το Μαϊστράλι με την υπέροχη θέα στον Προβατά και Τα Γλαρονήσια στην Τρυπητή, που φημίζονται για τα κρέατα τους. Πολύ γραφικό είναι και το Πέτρινο στην Ζεφυρία , με την παραδοσιακή σπιτική κουζίνα. Για τον ποτό και τον καφέ τώρα, άριστες επιλογές αποτελούν το Avanti στα Πολλώνια, το οποίο βρίσκεται δίπλα από την θάλασσα και προσφέρει θέα σε όλο το Αιγαίο και το Coffee Time στον Τριοβάσαλο, το οποίο λειτουργεί επίσης ως snack bar.

Για νυχτερινές εξορμήσεις ενδείκνυται η Ρέμβη, η οποία αν και ανοίγει από το πρωί, το βράδυ προσφέρει εξαιρετική lounge μουσική και παγωμένα ποτά σε έναν πολύ ατμοσφαιρικό χώρο. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε πως η Μήλος είναι ένα νησί που προσφέρει πολλά και διαφορετικά πράγματα, και αξίζει πραγματικά να εξερευνήσει κάποιος όλες τις ομορφιές της.